Нақши ВАО ва шабакаҳои иҷтимоӣ дар пешгирии коррупсия

Details

Published on Thursday, 29 February 2024 10:40

Воситаҳои ахбори омма, аз ҷумла телевизион, радио, рӯзномаҳо, маҷаллаҳо ва шабакаҳои иҷтимоӣ ба шахсони алоҳида имкон медиҳанд, ки иттилоотро мутолиа кунанд ва ба афкори ҷомеа дар бораи ташаббусҳо ва сабабҳои мубориза бо коррупсия таъсир расонанд. Воситаҳои ахбори омма тавассути паҳн кардани иттилоъ дар бораи мубориза бо коррупсия ва табодули иттилоот дар бораи оқибатҳои коррупсия, метавонанд ба ташаккули огоҳӣ дар бораи мушкилот кӯмак расонанд ва дар эҷоди фишори ҷамъиятӣ барои ислоҳоти сиёсӣ ва иқтисодӣ саҳм гузоранд.

Платформаҳои васоити ахбори иҷтимоӣ, аз қабили Facebook, Инстаграм, Twitter, Одноклассники, Телеграмм метавонанд, барои баланд бардоштани маърифати огоҳӣ бар зидди фасод ва ҳолатҳои коррупсия махсусан муассир бошанд. Васоити ахбори иҷтимоӣ барои одамон платформае фароҳам меорад, ки дар мубоҳисаҳои ҷамъиятӣ фаъолона иштирок кунанд, андешаҳои худро баён кунанд ва озодона сухан гӯянд. Бо ҷалби шаҳрвандон васоити ахбори иҷтимоӣ метавонад барои барангехтани баҳсҳо дар бораи пешгирии ҳолатҳои коррупсионӣ ва мубориза зидди фасодкорӣ бештарин майдон бошад.

ВАО метавонанд амалҳои коррупсиониро фош кунанд ва ба ҷавобгарӣ кашидани шахсони фасодкору ришваситон кӯмак кунанд. Илова бар ин, он метавонад, эътимодро ба созмонҳои ҷомеаи шаҳрвандӣ, ки барои пешгирии коррупсия ва фасодкорӣ мусоидат менамояд, рӯҳбаланд созад.

Истифодаи густурдаи ВАО‐и рақамӣ ва рушди технологияҳои мобилӣ дар якҷоягӣ бо дастрасии бештар ба манбаъҳои иттилоотии онлайн, инчунин имкониятҳои навро барои муоширати оммавӣ фароҳам овард. Тавассути маъракаҳои таблиғотии оммавӣ ва истифодаи воситаҳои мултимедиявӣ, аз қабили видеоҳо, подкастҳо, инфографика ва маводи дидорисозиву (визуалӣ) интерактивӣ, корбарон ё шахсони воқеиву ҳуқуқӣ метавонанд, иттилову вокунишҳои худро муассиртар расонанд ва ба аудиторияи васеътар пешниҳод намоянд.

Фаъолияти мунтазам ва босифати телевизион ва радио дар бисёр кишварҳо, аз ҷумла Тоҷикистон, онҳоро барои интиқоли паёмҳои хидматрасонии ҷамъиятӣ оид ба коррупсия василаи беҳтарин арзёбӣ кардааст. Таблиғоти телевизионӣ, ки оқибатҳои зиёновари коррупсия ва фасодкориро нишон медиҳанд аз роҳҳои муассири расонидани паёмҳои зиддикоррупсионӣ ба аҳолӣ мебошанд.

Истифодаи васоити ахбори омма ва шабакаҳои иҷтимоӣ метавонад дар сафарбар кардани шаҳрвандон барои гузориш дар бораи ҳолатҳои коррупсионӣ ва пешгирии ҳолатҳои зиддифасод муҳим бошад ва метавонанд, як василаи тавонои пайгирии пешрафти ташаббусҳои зиддикоррупсионӣ бошад. Гузашта аз ин, тавассути фароҳам овардани муҳите, ки дар он шаҳрвандон бар зидди коррупсия изҳори назар кунанд ва механизмҳои бехатарии гузоришдиҳӣ худро бароҳат ҳис кунанд, васоити ахбори омма метавонанд, роҳи дарозеро дар самти ташаккули фарҳанги масъулиятшиносӣ ва таъмини тағйироти доимӣ тай кунанд.

Дар зимн чанд тавсия ва роҳҳои пешгирии фасодкориро метавон зикр кард, ки аз манфиат холӣ нахоҳад буд ва онро ба сифати барномаи ҳар шахси худогоҳ ва ватандӯст истифода бурдан барои пешравии кишвари азизамон – Тоҷикистон равона сохт:

‐ ҳар гоҳе ки бо фасод дучор мешавад, бар зидди фасод сухан гӯяд;

‐ баланд бардоштани огоҳии байни ҳамсолон ва волидон дар бораи хатарҳои коррупсия, оқибатҳои он ва чӣ гуна пешгирӣ кардани он;

‐ иштироки дастаҷамъона дар маъракаҳои зиддикоррупсионӣ, яъне ширкати бевосита дар чорабиниҳо ва гирдиҳамоиҳо;

‐ истифодаи шабакаҳои иҷтимоӣ барои паҳн кардани маълумот дар бораи муборизаи шадид бар фасоди сиёсӣ ва иқтисодӣ ва ҳимоят аз қонунҳои амалкунанда бар зидди коррупсия;

‐ омӯзиши пайвастаи қонунҳои марбут ба ришвахорӣ ва коррупсионӣ ва таҳкими қонунҳо ва иҷрои онҳо. Аз додани пора ва аз шахсони алоҳида ва ё ташкилот гирифтани «туҳфа» даст кашидан;

‐ дар бораи ҳама гуна фаъолияти шубҳанок ба мансабдорони давлатӣ ё мақомоти ҳифзи ҳуқуқ, ки сазовори эътимод мебошанд, хабар додан;

‐ тарғиби фарҳанги шаффофият, ростқавлӣ ва масъулиятшиносӣ дар байни ҳамсолон ва ҳамкорон;

‐ мутолиаи китобу мақолаҳо дар бораи фасод;

‐ даст кашидан аз тиҷорат бо ширкатҳо ё шахсони алоҳида, ки дар амалҳои коррупсионӣ даст доранд.

Дар бораи ҳар гуна шубҳа дар бораи коррупсия ба мақомоти дахлдор хабар диҳед.

Рустами ДАВЛАТМАЛИК,

донишҷӯи Донишгоҳи давлатии Хуҷанд

ба номи академик Бобоҷон Ғафуров